1932-1972


click flag for English version

(ontleend aan: "Stukje voor Stukje - de geschiedenis van de legpuzzel in Nederland" van Betsy en Geert Bekkering ,
uitg.: Van Soeren&Co/Amsterdam - 1988, aangevuld met teksten van Frans, Marianne, Vincent en Victor Klaus.
De meeste foto's zijn gemaakt en aangeleverd door Meta Klaus)

Het begin

In de jaren 1929-1930, de tijden van de economische recessie, raakt de heer P.Th. Klaus (onze opa), handelaar in kartonnen luxe verpakkingen te Amsterdam, zijn bedrijf kwijt. De familie werd in diepe armoede gestort. Alleen zoon Theo kon zijn opleiding afmaken. In hun woonhuis op de Hooftlaan 3 te Bussum werd geprobeerd nog enige inkomsten te verkrijgen middels de vertegenwoordiging van Halbertsma te Grouw. Halbertsma leverde sigarenkistjes en soortgelijke kistjes voor vruchtenkoekjes. Frans (mijn vader dus) maakte houten legpuzzels met een handfiguurzaagje voor de familie en kennissen. Deze productie is begonnen in de achterkamer in de Hooftlaan onder de naam K Puzzle Atelier (dus puzzle op zijn Engels gespeld). Het driehoekige merk droeg de woorden 'puzzle' en 'atelier' langs de onderranden van het merkje. Dus anders dan het logo dat op deze website te zien is, dat is weer een nieuwere versie van het logo. Frans komt dan op het idee om puzzels, als reclame, te verpakken in de dubbele deksel van luxe verpakkingen. Dat lukt.
De eerste levering is op 1 september 1932, 500 exemplaren aan de zeepfabriek Sanders & Co in Leiden. Het idee verwerft wettelijke bescherming en men gaat door.
Het zagen van de puzzels zelf gebeurde samen met oom Jan. Er was een voorspoedige uitbreiding, ook over het huis. Er kwamen trapzaagmachientjes uit Engeland, evenals de platen. Die laatste kwamen van Harrison, een Engelse drukker met een uitgebreid assortiment (de elektrische machine, die op de volgende pagina te zien is, kwam later). Het huisgezin moest naar boven verhuizen.

Inhaken op de actualiteit

Er worden nu ook puzzels voor de speelgoedhandel gezaagd. In 1935 verhuist het gezin naar de Nieuwe Enghlaan in Bussum. De figuurzaag staat in een zijkamertje, dozen snijden, bouwen en beplakken gebeurt in een andere kamer. Men heeft in het begin nog geen eigen papier en gebruikt oud behangpapier voor de dozen. De firma Klaus haakt in op de actualiteit: het succes van de "Uiver", filmhelden als Claudette Colbert en Mirna Loy, een nieuw treinstel van de NS. Dat ging minder dan een jaar goed, want in hetzelfde jaar (20 december 1936) verongelukte de "Uiver" op zijn tweede vlucht naar Nederlands Indië in de Syrische woestijn. Niemand had toen meer belangstelling voor de puzzeltjes. En er was veel in geïnvesteerd! Zoveel zelfs, dat mijn opa opnieuw aan de grond zat.

Naar de Beerensteinerlaan

Hij moest met gezin uitwijken naar de Beerensteinerlaan (8). Dit pand werd op 16 oktober 1962 overgenomen van de verhuurder. De verhuizing moest op een koopje. Een verhuiswagen kwam er niet aan te pas, wel bakfietsen en andere open vervoermiddelen, met het gevolg dat een deel van de administratie (kopieën van brieven o.a.) over de Iepenlaan en de Spiegelstraat werd verspreid.
Fa. Kamlag had sindsdien de alleenverkoop. Vermoedelijk is onder die voorwaarde een lening afgesloten om ons uit de nood te helpen. Het bedrijf was er spoedig weer bovenop. In 1937 werd een gebouwtje in de achtertuin gemetseld, waar de zagerij naar werd overgebracht, plus de bordschaar en de ritsmachine.
Al in 1937 beschikken ze over een aantal zaagmachines, maar de produktie gebeurt voor een groot deel nog in hun woonhuis.
Eén van de eerste goede klanten is de Rotterdamsche Lloyd, die aan boord van zijn passagiersschepen veel spelletjes en puzzels nodig heeft. Firma Klaus maakt voor deze rederij een TANAGRAM spel, een mens-erger-je-niet met vele extra mogelijkheden en een dominospel. De boten van de Lloyd worden verzaagd tot puzzel. Van de menukaarten worden M-legpuzzels gemaakt. Nog voor de oorlog levert men het eigen merk van de Bijenkorf en Perry.
(vervolg: zie FABRIEK)




WEDSTRIJD PUZZEL
2 Identiek gezaagde puzzels in een doos. De ene compleet groen, de andere effen rood. Wie legt hem het snelste?
Maar let op: slechts de helft van alle stukjes had de kleur boven! <


Vervolg: FABRIEK