In
de jaren 1929-1930, de tijden van de economische recessie, raakt
de heer P.Th. Klaus (onze opa), handelaar in kartonnen luxe verpakkingen
te Amsterdam, zijn bedrijf kwijt. De
familie werd in diepe armoede gestort. Alleen zoon Theo kon zijn
opleiding afmaken. In hun woonhuis op de Hooftlaan 3 te Bussum
werd geprobeerd nog enige inkomsten te verkrijgen middels de vertegenwoordiging
van Halbertsma te Grouw. Halbertsma leverde sigarenkistjes en soortgelijke
kistjes voor vruchtenkoekjes. Frans (mijn vader dus) maakte houten
legpuzzels met een handfiguurzaagje voor de familie en kennissen.
Deze productie is begonnen in de achterkamer in de Hooftlaan onder
de naam K Puzzle Atelier (dus puzzle op zijn Engels gespeld). Het
driehoekige merk droeg de woorden ?puzzle? en ?atelier? langs
de onderranden van het merkje. Dus anders dan het logo dat op deze
website te zien is, dat is weer een nieuwere versie van het logo.
Frans komt dan op het idee om puzzels, als reclame, te verpakken
in de dubbele deksel van luxe verpakkingen. Dat lukt.
De eerste levering is op 1 september 1932, 500 exemplaren aan de zeepfabriek
Sanders & Co in Leiden. Het idee verwerft wettelijke bescherming en men
gaat door. Het zagen van de puzzels zelf gebeurde samen met oom Jan. Er was
een voorspoedige uitbreiding, ook over het huis. Er kwamen trapzaagmachientjes
uit Engeland, evenals de platen. Die laatste kwamen van Harrison, een Engelse
drukker met een uitgebreid assortiment (de elektrische machine, die op de volgende
pagina te zien is, kwam later). Het huisgezin moest naar boven verhuizen.
Er worden
nu ook puzzels voor de speelgoedhandel gezaagd. In 1935 verhuist
het gezin naar de Nieuwe Enghlaan in Bussum. De figuurzaag staat
in een zijkamertje, dozen snijden, bouwen en beplakken gebeurt
in een andere kamer. Men heeft in het begin nog geen eigen papier
en gebruikt oud behangpapier voor de dozen. De
firma Klaus haakt in op de actualiteit: het succes van de "Uiver", filmhelden als
Claudette Colbert en Mirna Loy, een
nieuw treinstel van de NS. Dat ging minder dan een jaar goed,
want in hetzelfde jaar (20 december 1936) verongelukte de "Uiver"
op zijn tweede vlucht naar Nederlands Indië in de Syrische
woestijn. Niemand had toen meer belangstelling voor de puzzeltjes.
En er was veel in geïnvesteerd! Zoveel zelfs, dat mijn opa
opnieuw aan de grond zat.
Hij moest met gezin uitwijken naar de Beerensteinerlaan (8). De
verhuizing moest op een koopje. Een verhuiswagen kwam er niet aan te pas, wel
bakfietsen en andere open vervoermiddelen, met het gevolg dat een deel van
de administratie (kopieën van brieven o.a.) over de Iepenlaan en de Spiegelstraat
werd verspreid.
Fa. Kamlag had sindsdien de alleenverkoop. Vermoedelijk is onder die voorwaarde
een lening afgesloten om ons uit de nood te helpen. Het bedrijf was er spoedig
weer bovenop. In 1937 werd een gebouwtje in de achtertuin gemetseld, waar de
zagerij naar werd overgebracht, plus de bordschaar en de ritsmachine.
Al in 1937 beschikken ze over een aantal zaagmachines, maar de produktie gebeurt
voor een groot deel nog in hun woonhuis. Eén
van de eerste goede klanten is de Rotterdamsche Lloyd, die aan boord van zijn
passagiersschepen veel spelletjes en puzzels nodig heeft. Firma Klaus maakt
voor deze rederij een TANAGRAM spel, een mens-erger-je-niet met vele extra
mogelijkheden en een dominospel. De boten van de Lloyd worden verzaagd tot
puzzel. Van de menukaarten worden M-legpuzzels gemaakt. Nog
voor de oorlog levert men het eigen merk van de Bijenkorf en Perry. (vervolg:
zie FABRIEK) |